27 Şubat 2016 Cumartesi
Ev ve bahçe bütün halinde bir yaşam mekânı oluşturur. Modern peyzaj mimarlığında bahçe ve ev arasındaki kesin sınırlar ortadan kaldırılmıştır. Japon sanatındaki bahçeye açılan geniş büyük camlı kapı ve pencereler, çiçekli balkon ve teraslar iç mekân ve dış mekân arasında organik bir bağ oluşturur. Bu şekilde kışın iç mekâna, yazın dış mekâna dönük bir yaşama olanağı sağlanmış olur. Bu nedenle bahçe planlamasının ev planlamasıyla birlikte yapılması gereklidir. Ev bahçeleri tasarım ilkelerini 5 madde şeklinde özetleyebiliriz.
1. ARAŞTIRMA ve DEĞERLENDİRME
Önce arsanın vaziyet planının elde edilmesine çalışılır. Eğer çizili bir vaziyet planı yoksa arazinin sınırlarının belirlenmesi ile işe başlanır. (Metraj alınır). Sonra konutun yeri ve mevcut diğer özellikler tespit edilir. Ortaya eşyükselti eğrilerini de içeren bir vaziyet planı çıkmış olur. Araştırma kısmı Doğal ve Kültürel olarak iki bölümde incelenebilir.
a) Doğal veriler kapsamındaki topografya, toprak, iklim ve mevcut bitki örtüsü özellikleri belirlenir.
Topografya: Bahçenin şekillenmesinde önemli rol oynar, % 0-5 arasında eğimli alanlar düz alanları temsil eder.
Toprak yapısı: Toprak, etmenleri bakımından son derece kompleks bir çevre etmenidir. Bütün ekolojik sistemin mineralojik besin kaynağı olup, suyun depo edildiği, bitki yetişmesi için gerekli partikülleri içinde barındıran bir çevre faktörüdür.
İklim verileri: İklim, bir yandan mevsim değişikliklerine bağlı olarak peyzajın görsel kalitesini etkilerken, diğer yandan bitkiler için besin kaynağı olan toprağın ve suyun oluşumunda da önemli bir çevresel faktördür.
Bitki örtüsü: (Vejetasyon) çalışılacak alan ve çevresindeki mevcut bitki örtüsünün varlığı, o yörenin ekolojik yetişme koşulları hakkında bilgi verecektir. Böylece orada yetişebilecek bitki türlerini daha iyi saptama olanağı ortaya çıkacaktır.
b) Kültürel veriler kapsamında ise arazi kullanımı, mevcut yapılar ile altyapı özellikleri saptanır. Aynı zamanda alandaki güzel, çirkin ve panoramik görüntüler, manzaraya hâkim noktalar, gölgeli ve güneşli alanlar, gürültü ve çeşitli kirletici kaynakların yol açtığı kötü koku, duman, toz kirliliği gibi görsel ve çevre faktörleri de kültürel verilerde belirlenir.
Arazi kullanımı: Çalışma alanının sınırı belirtilir.
Mevcut yapılar: Mevcut yapıların yeri, yüksekliği, giriş yerleri, pencere boyutları ile alanın çevresinde yer alan diğer yapıların yerleri belirlenir.
Altyapı: Doğalgaz, su şebekesi, kanalizasyon hattı, rögar, telefon ve elektrik tesisatlarının bulunduğu yerler belirlenir.
Yapılan alan envanterinde saptanan veriler ışığında, bazı olumlu özelliklerin korunması ya da olumsuz özelliklerin (çirkin bir yapı, kurumuş ağaç gibi) yok edilmesi gibi çalışmalar, alan analizi aşamasında gerçekleştirilir.
2. ALAN FONKSİYON DİYAGRAMI
Bu aşamanın gerçekleştirilmesinde, alanda daha önce yapılmış alan envanteri çalışmaları ve alan analizi çalışmaları dikkate alınmalıdır. Bundan sonra ev sahibinin gereksinim ve tasarım fikirleri de ayrıntılı olarak saptanmalıdır. Bu daha önceden hazırlanmış anket formlarının doldurulması veya ev halkı ile karşılıklı konuşmak suretiyle gerçekleştirilir.
Ev ve bahçe planlamasında kullanım durumunun belirlenmesinde 4 ana fonksiyon dikkate alınmaktadır.
Ana giriş alanı: Ön bahçe, giriş kapısı, yaya yolu, otoyolu, ön teras ve antreyi içine alır.
Çalışma ve servis alanı: Mutfak, depo, garaj, atölye, çocuk oyun alanı, sebze ve meyve bahçesini, çamaşır asma alanını içine alır.
Genel Yaşama Alanı: Oturma, yemek, okuma, oyun müzik odaları, iç ve dış yaşama alanı, büyük bahçe kısmı, teras, havuz gibi yerleri içine alır.
Özel yaşama alanı: Yatak odası, banyo, giyim odası, uyuma ve dinlenme alanını içine alır.
ÖN BAHÇE (ANA GİRİŞ ALANI) PLANLAMASI
Eskiden ön bahçeler dış ortamdan tamamen ayrılır, bu bakımdan yüksek duvar, çit, demir veya ahşap parmaklıklarla çevrilirdi. İç tarafa arzu edilen bitkiler dikilir ve tamamen içe dönük bir yaşama mekânı haline getirilirdi. Günümüzde modern şehircilik anlayışına göre bahçeler tamamen caddeye açılmıştır. Ön bahçe ile cadde bir bütün halinde planlanmakta böylece özel ön bahçeler büyük ve güzel bir görünüm oluşturmaktadır. Bu bahçeler Kent Peyzajında olumlu etkiler yapmaktadır. Ön bahçede evin giriş kapısı ile bahçe kapısı güzel, sade rahat bir yaya yolu ile bağlanır. Cadde ile giriş arasında da oto giriş yolu planlanır. Ön bahçede her dem yeşil ya da güzel görünümlü yaprak döken ağaç-ağaççık ve çalılar soliter ya da küçük gruplar halinde kullanılır. Ön bahçeye sade, açık gevşek dokulu bir görünüm kazandırılır. Ağaç ve çalılar, mimari yapının keskin hatlarını kapatacak şekilde, soliter olanlar ise tüm görünümlerini ortaya koyacak şekilde yerleştirilir. Zamanla gelişip bina ve pencereleri kapatacak kadar büyüyen ağaç ve çalılara yer verilmez. Bina yatay ise yayılıcı formda ağaççık ve çalılar, düşey formlu ise sütun formlu ağaç ve ağaççık ve çalılar kullanılır.
ÇALIŞMA VE SERVİS ALANININ PLANLAMASI
Bu bölüm içinde çeşitli alet ve makineler, depo, kümes, çamaşır kurutma yeri, çocuk oyun alanı, meyve sebze parteri vb. bulunur. Pek güzel bir görünüme sahip olmayan bu elemanların ön ve arka bahçeden görünmesi istenmez. Bu nedenle bu elemanlar bahçenin yan kısmına yerleştirilmelidir. Bunlar yeşil budanmış çit ya da informal çalı gruplarıyla çevrilir. Sebze yetiştirmek amacıyla alan, yaklaşık 1 m genişlikte formal yastıklara bölünür. Her parterde değişik sebzelere yer verilir. Çocuklar için bu kısımda özel bir yer ayrılır. 10-20 m2lik bir alan yeterlidir. Çocukların yaşlarına uygun kum havuzu, salıncak gibi ekipmanlar yerleştirilir.
ARKA BAHÇE (GENEL YAŞAMA ALANI) PLANLAMASI
Bahçenin en geniş, en renkli, en güzel görüş ve görünüş alanına sahip olan kısmıdır. Teras oturma; oturma, oyun alanı, pergola, havuz gibi elemanları içine alır. Fonksiyonel bir yaşam için iç ve dış yaşam alanları arasında yakın bir bağ ve ilişki kurulmalıdır. Örneğin oturma odasından arka bahçe rahatça seyredilebilmeli, yemek odasından terasa rahatça geçebilme, gerektiğinde orada yemek yeme olanağı olmalıdır. Arka bahçenin orta kısmı çimle kaplı, açık ve sakin bir alan olarak planlanır. Bu alan geniş veya dar tutulabilir. Ağaç ve çalı grupları arka bahçede, fon etkisi yaratacak şekilde kullanılmalı, orta kısımda soliter bazı bitkilere yer verilmelidir. Yemek ve oturma odasından arka bahçe geniş bir perspektifle seyredilebilmeli, bu nedenle görüşü kapatacak kullanımlara özellikle orta kısımda yer verilmemelidir. Arka bahçede her zaman bir ana görüş noktası bulunmalıdır. Bu noktaya vurgu ile dikkat çekmelidir. Bu amaçla havuz, teras, soliter ağaç ya da grup ağaçlar düşünülebilir.
ÖZEL YAŞAMA ALANI PLANLAMASI
Banyo, yatak odaları gibi özel iç yaşama mekânı evin bahçe görünüşü ile en az ilgisi olan yerinde planlanır. Özel yaşama mekânı, genellikle yan bahçede dış görünüşe karşı kuşatılmış küçük bir alandır. Gölge, güneşlenme, dinlenme ve uyuma gibi fonksiyonları yerine getirir.
3. TASARIM FİKİR PLANI
Alansal Fonksiyon Diyagramında yer alan fonksiyonların daha da detaylandırıldığı aşamadır. Her bahçe mutlak bir ana fikir, bir prensip çerçevesinde düzenlenmelidir. Ana giriş mekânda yer alan fonksiyonların birbiriyle ilişkileri, sirkülasyon bağlantıları, girişte düşünülen odak noktası yerleri, fonksiyon alanları içindeki bölünmelerin birbiriyle ilişkileri, fonksiyon alanları içindeki bölünmeler bitkilendirmedeki ağaç ve çalı gruplarının yerleri, yer örtücü ve mevsimlik çiçeklerin sınırları belirlenir.
4. ÇÖZÜM BULMA
Fikir planında bölümlendirilmiş ve yüzölçümleri saptanmış fonksiyon alanlarının biçimlendirilmesi aşamasıdır. Peyzaj tasarımında meydana getirilecek eser, ekolojik, fonksiyonel, estetik ve ekonomik düzenlenmiş bir mekanın sentezidir. Herhangi bir tasarımın başarısı estetik nitelik ve fonksiyonelliğe eşit ölçüde bağlıdır. Estetik, bir projenin güzelliği veya çekiciliği ile ilgili olup tasarımın, ilke ve niteliklerini yansıtır. Fonksiyon ise pragmatik bir öğe olup projenin kullanılabilirliği ile ilgilidir.
5. UYGULAMA
İlk Master: Biçim, bileşim aşamasında oluşturulan ve form kazandırılan fonksiyon alanlarına döşeme malzemelerinin seçildiği ve donatı elemanlarının yerleştirildiği aşamadır. Artık bu aşamada sert yapı projesi bütünüyle oluşturulmaktadır.
Son Master: Renk, form, tekstür (doku), ölçü kriterleri göz önüne alınarak projeye yerleştirilen bitkisel elemanlar, artık bu aşamada türleriyle birlikte ortaya konulmaktadır. Böylece bitkilendirme planı da tamamlanmış olacaktır.
Home and garden creates a living space in its entirety. In the modern landscape architecture, it has been eliminated certain boundaries between garden and home.
