Özbekistan'ın başkenti Taşkent, hızlı modernleşmesi ile Asya'nın yükselen şehirleri arasındadır. Devlet politikası olan bu modernleşmenin en önemli kentsel mekân örneklerinden biri de Tashkent City projesidir.
Tashkent City, Taşkent'teki mevcut şehir merkezinin yakınında, yeni bir odak oluşturmayı hedefleyen, devlet destekli, büyük ölçekli bir kalkınma projesidir. Mdesign olarak pek çok etabında dokunuşumuz olan proje konut, otel, kongre merkezi, ticari, sosyal ve rekreasyonel alanları içeren modern bir yaşam alanı oluşturmaktadır. Toplamda yaklaşık 80 hektarlık bir alan üzerine tasarlanan Tashkent City, 8 proje bölgesinden oluşmaktadır. Bu yazının konusu olan Tashkent City Central Park ise alanın tam kalbinde, yaklaşık 23 hektarlık alan üzerinde, yeşil bir zümrüt gibi parlamaktadır. Tashkent City Central Park, sadece proje içerisinde bir yeşil ada, estetik bir toplanma-dağılma alanı değil, aynı zamanda içindeki fonksiyonlarla kent ölçeğinde bir cazibe merkezi niteliğindedir.
Tasarımı bir yaşam alanı yapan en önemli unsur, yerel halkın fiziksel ve sosyal ihtiyaçlarını anlamak ve bu ihtiyaçları karşılayan mekânlar oluşturmaktır. Taşkent yaşayan yeşil ortak alan kültürü ve var olan kent içi yeşil örgünü ile Sovyet şehir plancılığının başarılı bir örneğidir. Mdesign olarak, parkın bu anlayışın, çağcıl bir doku ile yorumlanmış Tashkent City'de hayat bulmuş çağdaş hali olması hedefiyle yola çıktık. Bu paradigma ile yürütülen tasarım süreci alanın 2 ana dinamik üzerinden inceleme ve değerlendirmesi ile başladı. Bunlardan birisi alanın dış dinamiklerle (kentsel yeşil doku, kentsel odaklar, ulaşım ağı, yakın çevre vb.) ile ilişkileridir. İkinci dinamik ise, tasarım alanından beklenenler ekseninde, alan içi form, fonksiyon ve fiziksel unsurları ve birbirleri ile ilişkileridir. Toplanan verilerin analiz ve değerlendirmesi ile öncelikle ana tema ve fonksiyon listesi belirlenmiştir. Seçilen "KABUK" temasının yıllar içinde geçmişi kendi içinde koruyarak büyüyen yapısı, akışkan ve çok odaklı tekstürü baz tasarım için çıkış noktası olmuştur.
Fonksiyonların alan içi dağılımı, birbirleri ve çevre ile etkileşimi gözetilerek uygun formları bulmak adına pek çok eskiz çalışması yapılmış ve proje şimdiki formlarına kavuşmuştur. Tashkent City Central Park yüzey alanı, %37 sert peyzaj, %8 su yüzeyi, %3 yapı elemanı ve %52 yeşil alana dağılmaktadır.
Mdesign olarak tasarım sürecini büyük bir keyif ile yürüttüğümüz projede sürdürülebilir bir gelecek kaygısı ile parkta mümkün olduğunca yerel kaynaklardan elde edilen ve çevre dostu materyallerin kullanımına öncelik verilmiştir. Proje sürecinde sadece fiziksel mekân tasarımı değil, aynı zamanda ekolojik kaygılar dahilinde işletmeye yönelik atık yönetimi, enerji tasarrufu, çevre koruma programları gibi sistemlerin genel çerçeveleri de tasarlanmıştır. Yine parkın yıl boyu canlılığını koruması ve kendi kendini finanse etmesinin bir aracı olarak park yönetimine dair Yıl Boyu Etkinlik Senaryoları geliştirilerek projeye dahil edilmiştir.
Fonksiyonların seçim ve dağılımı sadece Tashkent City değil, kent ölçeğindeki ihtiyaçlar da gözetilerek yapılmıştır. Park Tashkent City'nin canlı ticari ve sosyal yaşamı içinde, yerleşikler, çalışanlar ve ziyaretçiler için adı gibi merkezi bir soluklanma alanıdır. Bununla birlikte tüm Taşkentlilere hitap eden, farklı yaş ve ilgi gruplarının güzel zaman geçirebilecekleri pek çok aktivite sunar.
Çocuk oyun alanları sadece çocukların değil, ailelerin de konforu gözetilerek tasarlanmıştır. Her yaş grubunun kullanabileceği sağlıklı yaşam parkuru, açık hava spor ve fitness alanları parkın yerel kullanıcıya sunduğu olanaklar arasındadır. Konserler vb. etkinlikler için kullanılabilecek nitelikteki amfi tiyatro, bu tip etkinliklerin olmadığı zamanlarda, sadece su ve ışık gösterilerini izlemek için de güzel bir dinlenme, buluşma noktasıdır. Park içerisine dağılmış, büfe, kafe ve restoranlar, değişik zevklere hitap edecek seçenekler sunar. Düğün alanı, planetaryum ve bal mumu heykel müzesi sadece Taşkent ölçeğinde değil, Özbekistan'ın yerli, yabancı turistleri için de ilgi odağı niteliğindedir.
Tashkent City Central Park'ın bitkisel tasarımı, yereli anlayan, koruyan ve geliştiren genel tasarım yaklaşımımızla paralel biçimde ele alınmıştır. Bu anlamda bitkisel doku şehrin yerel bitki örtüsünü yansıtan bitki türlerinden oluşmakla birlikte, yeni ve egzotik türlerin de denendiği, gözlemlendiği bir botanik bahçesi gibi tasarlanmıştır. Park'ta yer alan bitkiler arasında Uzakdoğu kökenli ağaçlar, yerel meyve ağaçları ve çiçekler, yaprak dökmeyen bitkiler ve daha birçok farklı tür bulunmaktır. Bu türler, kentsel doku içindeki bu modern peyzaj tasarımının diğer unsurları ile uyumlu bir kompozisyon dahilinde kullanılmıştır. Bu sayede yerine göre yönlendirici, vurgulayıcı, zaman zaman salt dekoratif işlevli görsel ve koku vurgulu bitkilendirme ile, parkın dolaşım güzergahları, peyzaj yapıları, görsel odakları da doğal unsurlarla uyumlu bir ritme kavuşmuştur.
Park, dolaşım güzergahları üzerinde küçük sürprizler sunan heykeller, totemler, özçekim noktaları vb. görsel odaklarla zenginleştirilmiştir.
Işık ve su gösterileri ile zenginleştirilmiş biyolojik gölet ve zeminde kaybolan su oyunlarıyla kuru havuz parka sadece görsel katkılar sunmaz, aynı zamanda parkın yeşil dokusu ile birlikte kullanıcılarına anlamlı bir mikro-klima etkisi sağlar.
Park içi aydınlatma da sadece gece kullanıma hizmet edecek fonksiyonel bir anlayışla ele alınmamıştır. Bunun yerine çevre yapıların odağı olan parkın, görsel niteliğini artıracak, sıcak tonların çekici hâkimiyetinde, fonksiyonel olduğu kadar dekoratif kaygıları da merkezine alan bir aydınlatma anlayışı benimsenmiştir. Bu tasarım kullanıcılara gece peyzajında da farklı kullanım olanakları sunmaktadır.
Konumu gereği bir transit geçiş noktası olan park, tasarımı ile ziyaretçiler için salt içinden hızla geçilen bir mekân olmaktan ziyade içinde vakit geçirilen, yaşanan bir mekân sunmaktadır. Park içinde, fonda müzik yayını ve çocuk sesleri ile renkli, hoş kokulu bitkiler arasında gezerken, kendinizi birden biyolojik göletin üzerine çıkan platformlarda ışık ve su gösterisini izlerken bulabilirsiniz. Arkadaşlarınızla yeşil doku içerisinde kahvenizi yudumlarken, bir konsere denk gelebilir, ya da şehrin göbeğinde yeşil ve mavi ile iç içe bir restoranda iş yemeğine katılabilirsiniz.
2019 yılı sonunda kullanıma açılan park, yerel halkın da büyük ilgisiyle karşılanmıştır. Tashkent City'de yaşayan ve çalışanlar için doğal bir soluklanma alanı sunan park daha geniş bir ölçekte etki bırakmıştır. Yerli ve yabancı turistlerin her adımında fotoğraf çekmek için durdukları park, tüm Taşkentliler için yılbaşı, bayram gibi özel günlerin, konser vb. etkinliklerin adresi olmasının yanı sıra, yılın her döneminde arkadaş buluşmalarının, akşam aile gezmelerinin seçkin rotalarından birisi olmuştur.
Mdesign olarak yurtdışındaki en önemli projelerimizden biri olarak gördüğümüz Tashkent City Central Park, şehrin tam da ortasında yer almasına rağmen adeta şehirden kaçış adası niteliğinde bir kent parkıdır. Taşkent sosyal yaşamına ve yeşil örgününe önemli bir odak olarak katılan bu parkın Özbekistan'a kazandırılmasına katkı sağlamış olmaktan gurur duyuyoruz.
