Sukkulent Bitkilerle Tasarlanmış Dikey Bahçeler

 

Her geçen gün kentler, etkin yeşil alanlardan ve doğadan uzaklaşarak gelişmektedir. Artan nüfus ve göç nedenleri ile kentsel nüfusun hızla artması, açık ve yeşil alanları azaltmıştır. Bu durum düzensiz kentleşmeye yol açarken, kent insanını da doğadan uzaklaşmaktadır. Beton yapılar dışında kalan alanlar özellikle yol ve otopark gibi kullanım alanlarına ayrılmaktadır. Kent merkezlerinde ve yakın çevrelerinde oluşturulan aktif ve pasif yeşil alanlar ve konut yakın çevresindeki yeşil alanlar kent insanının rekreatif gereksinimlerini karşılamakta yeterli olamamaktadır. Kentlerde yeşil alanlara daha çok yer verme arayışı, doğa ile bütünleşmeyi her fırsatta değerlendirme ve doğal kaynakların korunması dünya gündeminde yer alan önemli konulardır^1-3. Kentsel açık yeşil alanların giderek azaldığı kentlerde halkın yeşil alanlara olan gereksinimi, canlı bitkilerin varlığını ve olumlu etkisini artırmak için dikey bahçeler planlanmaktadır.

 

 

 

Dikey Bahçe Nedir?

 

Dikey bahçeleri; kent içinde yarattıkları sağlıklı ve nitelikli kentsel çevreler nedeniyle yaşamsal öneme sahiptirler. Modern yapı kültürüne yeni bir anlayış ve çözüm getiren dikey bitkilendirme çalışmaları konsept olarak "bahçe" olgusunun bir bina cephesine ya da duvar yüzeyinde uygulanmasıdır^1-2. Düşey yüzeylerde yapılan bu peyzaj çalışmalarına dikey bahçe veya duvar bahçe denilmektedir. Çalışma yapılacak alan bir dış mekan duvarı veya iç mekan duvarı olabildiği gibi perdeme/sınır duvarı, köprü ayakları, reklam panoları, heykeller de olabilir.

 

 

 

Dikey Bahçe Tasarımlarında Sukkulentlerin Önemi

 

Kurakçıl peyzaj kavramı ile peyzaj çalışmalarında yaygınlaşan sukkulent bitkiler iç mekân ve dış mekânlarda yaygın bir şekilde tercih edilmektedir. Bünyesinde su tutması ve yetiştirme sürecinin kolay olması sukkulent bitkilerin avantajlarını ortaya koymaktadır. Ayrıca birçok bilimsel çalışmalar^4-9; canlı bitkilerin insanları fiziksel ve psikolojik yönden olumlu etkilediğini açıklamışlardır. Bu olumlu etkileri sukkulent bitkileri de içine dahil ederek şu şekilde özetleyebiliriz: Bulunduğu ortamın havasını temizler, gerginlik hissini alır, radyasyonu azaltır, depresyon ve anksiyete bozukluğu tedavisinde önerilir, gerginlik hissini azaltır, çalışma verimini artırır. Yapılan bir çalışmada da canlı çiçeklerin yoğun kullanımının dikkat dağınıklığına neden olduğu bildirmiştir⁴. Özetle tasarımlarda mekân büyüklüğü dikkate alınarak kullanım yoğunluğunu belirlenmelidir.

 

 

 

Sukkulent bitkilerin en önemli özelliklerinden biri, çeşitli ortamlarda kolaylıkla büyüyebilmeleridir. Kanaatkâr olan sukkulentleri dikmek için en cazip yerlerden biri dikey duvar/dikey bahçelerdir.  Sukkulentleri dikey olarak dikmek eşsiz bir perspektif sunabilir ve pencere kenarlarında, verandalarda dikey bahçe kullanımına da alternatif kullanım olanağı vermektedir. Sukkulent bitkilerle yapılan tasarımlarda ve düzenlemelerinde duvar bahçesi oluşturmak için çeşitli dokuları, malzemeleri, bitki türlerini ve şekilleri bir araya getirilebilir. Dikey sukkulent bahçenizi oluşturmak için yapılan bazı örnekler ise şunlardır:

 

SUKKULENT BİTKİLERLE TASARLANMIŞ DİKEY BAHÇE ÖRNEKLERİ

 

Dikdörtgen ve Kare Dışında Farklı Şekillerle Tasarlanmış Dikey Bahçeler

 

Duvar Bahçeleri/dikey bahçeler kare veya dikdörtgen şekillerle sınırlı değildir. Sıradan formdan uzaklaşan dikey bahçeler giderek daha fazla ortaya çıkmaktadır. Farklı tasarımlarla oluşturulan duvar bahçeleri kaktüs formlu olabildiği gibi farklı şekillerde de olabilir.

 

Duvar Saksıları

 

Geri dönüşüm malzemelerinden oluşturulan; % 100 geri dönüştürülmüş plastikten üretilmiş beyaz duvar saksısı veya farklı renkteki saksılarda çok çeşitli renkli bromeliad ve sukkulentlerden duvar bahçesi oluşturulabilir.

 

Kare/Dikdörtgen Çerçeveli Bahçe

 

Çerçeveli dikdörtgen veya kare bahçe muhtemelen en popüler dikey sukkulent bahçe türüdür. Bu duvar saksısı tarzının ekimi genellikle kolaydır ve tipik resim çerçevesi duvar görüntüsü oluşturmaktadır.

 

Duvar Kutular

 

Duvar kutuları, sukkulentleri dikey olarak sergilemenin bir başka yoludur. Bu dikim tarzıyla her türlü konfigürasyonu oluşturabilir ve boş bir duvar doldurulabilir. Öne bakan çerçeveler yerine duvara monte kutulara dikim yapmanın en güzel yanlarından biri, farklı yüksekliklere sahip daha geniş bir bitki çeşitliliğini dahil edebilmesidir. Ayrıca, basamaklı veya şelale etkisi yaratacak şekilde taşan sukkulent türleri de kullanabilir.

 

Geri Dönüşüm Dikey Bahçeler

 

Geri dönüştürülmüş ahşap parçaları ile duvar bahçeleri inşa etmek veya kullanmak için önemli bir malzemedir. Günümüzde modern yapı kültürü ve alternatif alan kullanımı ile oluşan dikey bahçeler küresel boyutta da alternatif bir kullanım olarak dikkat çekmektedir. Özellikle sukkulentlerle tasarlanmış olan dikey bahçe alternatifleri bu yazıda ele alınmıştır. Bakımı kolay olan sukkulentler için uygun ekolojik koşullar sağlandığında, sulama sistemi doğru yapıldığında duvar bahçelerinde kullanılabilirler. Ayrıca sukkulent üretimi yapan firmalar kendi tasarım ürünleriyle iç mekan ve dış mekanlar için kullanıcılara çeşitli dikey bahçe alternatifleri oluşturabilmektedir.

 

 

 

KAYNAKLAR

 

1.     Barış, M.E. Yazgan, M.E, Erdoğan, E. (2003). Çatı Bahçeleri. Saksılı Süs Bitkileri Yayınları.Ankara, 67p. 23-27.

2.     Çelik, A. Ve Ender E. (2015). Di̇key Bahçe ve Türki̇ye'deki̇ Uygulamaları, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 8 (1): 67-70, 2015 ISSN: 1308-3945, E-ISSN: 1308-027X, www.nobel.gen.tr

3.     Erdoğan, E., Khabbazi, P.A., 2013. Yapı Yüzeylerinde Bitki Kullanımı, Dikey Bahçeler ve Kent Ekolojisi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 6 (1)

4.     Fang Z, Xu H, Tao L, Tan Y, Li Y, Wu J.(2023).  Effects of Volume Ratio, Layout and Leave Size of Indoor Plants on Workers' Attention Recovery in Factory Staff Break Area. Buildings. 2023; 13(3):622.

5.     Gülgün, B., Abdioğlu, M., Yazici, K., & Dursun, Ş. (2015). Altenatives of the Green Tissues in the City Centres. International Journal of Ecosystems and Ecology Science, 5(1), 17-22.

6.     Liu, F.,   Yan, L., Meng, X. & Zhang, C. (2022). A review on indoor green plants employed to improve indoor environment. Journal of Building Engineering, Volume 53, 1 August 2022, 104542

7.     Moslehian, A.S.,   Roös, P.M., Gaekwad, J.S.& Galen, L.V. (2023). Potential risks and beneficial impacts of using indoor plants in the biophilic design of healthcare facilities: A scoping review. Building and Environment. Volume 233, 1 April 2023, 110057.

8.     Paull, N.J., Irga, PJ.&  Torpy, F.R. (2018). Active green wall plant health tolerance to diesel smoke exposure, Environmental Pollution, Volume 240, September 2018, Pages 448-456.

9.     Yazici, K., & Arslantaş Sağlamer, A. (2022). Women s Preference For Indoor Ornamental Plants Durıng The Covıd-19 Pandemıc. Journal of Environmental Protection and Ecology, 23(6), 2315-2323.

 

Resim kaynakları:

https://dallavita.com/2018/06/15/5-outdoor-succulent-wall-gardens/

https://www.succulentgarden.ro/?sl=en

https://tr.pinterest.com/pin/371265563014688940/

https://www.pinterest.es/pin/99712579222791081/

https://lovelygreens.com/diy-gold-recycled-succulent-planter/

 

---