Peyzaj, bir alanın görünür özelliklerini oluşturan, topoğrafik, doğal ve kültürel değerlerinin tümüdür. Görünür bu özelliklerin, bu alanlarda bulunan tüm canlı ve cansız varlıklar göz önüne alınarak korunması, yönetilmesi, işlevselliğinin ve kalitesinin artırılması amacıyla yapılan planlama, tasarım ve uygulamalar peyzaj faaliyetlerini oluşturmaktadır.
Geçmişte bahçe düzenlemesi ve süs bitkileri ile sınırlı bir alan olarak görülen peyzaj faaliyetleri, günümüzde doğal ve kültürel kaynakları ve fiziksel çevreyi insan yararı, mutluluğu, güvenliği, sağlığı ve konforu için estetik ve bilimsel ilkeler çerçevesinde ele alan, mekân ve yaşam ortamı oluşturan, biyoçeşitliliği destekleyen arazi planlaması, tasarımı, yönetimi, korunması, onarılması ve denetlenmesi konularını da kapsar hale gelmiştir. Bu kapsamda gerçekleştirilen kentsel, kırsal peyzaj planlaması, koruma planlaması, turizm ve rekreasyon planlaması, stratejik peyzaj planlama, özel amaçlı planlamalar gibi farklılaşan planlama yaklaşımları, birçok meslek disiplini ve sektörle daha fazla işbirliği içinde olunması gerekliliğinin ortaya çıkmasına yol açmış, sektörün genişlemesini ve planlamada kullanılan unsurların çeşitlenmesini beraberinde getirmiştir.
Bu gelişmeler peyzaj planlamalarında kamunun sorumluluk alanını ve bu konudaki önceliklerini her geçen gün daha da artırmakla birlikte, şehirleşme ve bireylerin gelişen refah seviyesi sektörün kamusal bir çalışma alanı olmaktan ziyade, özel bir çalışma alanı olarak hızla gelişmesine yol açmıştır. Bu özellik nedeni ile peyzaj faaliyetlerini ve dolayısıyla sektörü kamusal bir örgütlenme yapısının içinde konumlandırmak, böyle bir örgütlenmenin sorumluluğuna bağlamak mümkün değildir.
Konu ile ilgili neler yapılabilir?
Bir peyzaj planlaması ve uygulaması kentsel bir alanda yerel yönetimlerle, imar planlarıyla yakından ilgili iken, kırsal bir alanda tarımla, ormanla, koruma statüsündeki doğal alanlar veya kültürel alanlarla ilişki içinde olabilmektedir. Ülkemizdeki kamu örgütlenmesine bakıldığında, bu ilişki alanlarının belediyelerden tutun, Çevre ve Şehircilik, Orman ve Su, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kültür ve Turizm Bakanlığına kadar çeşitlendirilebilecek birçok kurumu kapsadığını görmekteyiz.
Bu nedenle sektörün herhangi bir Bakanlığa bağlanması gibi bir yaklaşım ve beklenti yerine, kamu kurumlarının sektöre yönelik sorumluluklarını yerine getirmesi, görev boşlukları ve görev çatışmalarına yol açılmasının önlenmesi konusunda çaba harcanmalıdır. Bu çabalar ise sektöre yönelik sorunların objektif olarak tespiti, bilimsel ve teknik ve hukuki gerekçeleri ile ortaya çıkarılması ile karşılık bulacaktır.
Özden Güngör TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi
A landscape plan and implementation may related with local governments, zoning plans in urban and in rural places it may related with agriculture, forestry and some protected natural and cultural places. In over look to Turkey’s governmental organizations you can find several establishments in relation with industry from Ministry of Environment and Urban Development, Forestry and Water Affairs, Food, Agriculture and Livestock to Culture and Tourism.
