PLANT Peyzaj ve Süs Bitkiciliği Dergisi özel bir çalışmaya imza atarak, yurt dışındaki çalışmaları yerinde inceledi. Bulgaristana giden Plant ekibi, burada lavanta ve gül üretimiyle ilgili yapılan çalışmalar hakkında bilgi aldı. Gül üretimi konusunda dünyada, özellikle Avrupada önemli söz sahibi olan Bulgaristan için gül yağı üretimi ülkenin ekonomisi adına hayati öneme sahip. Bulgaristan, lavanta üretimi ve lavanta yağı ticaretinde son derece önemli yatırımlar yapmış ve bunu dış ticaretinde önemli bir noktaya getirmiş durumda. Bulgaristanda lavanta üretimi ülkenin gül üretimiyle ünlü olan Eski Zara (Stara Zagora) bölgesinde yoğunluk kazanıyor. Burada toprağın ve klimanın avantajlarını değerlendiren lavanta üreticileri yüksek kalitede lavanta üretimi gerçekleştiriyorlar. Kalitesi yüksek olan lavantalardan istenilen seviyede lavanta yağı elde ediliyor.
LAVANTA 3 YILDA MALİYETİNİ ÇIKARIYOR
Lavanta, dünyada ticareti en fazla yapılan 15 uçucu yağ bitkisinden birisidir. Genel olarak lavanta yağı parfümeri ve ilaç sanayinde, ayrıca sabun ve diğer endüstri kollarında güzel kokusu için kullanılmaktadır. Lavanta uçucu yağın dünya piyasalarında fiyatı 75 ila 100 € arasında değişmektedir.
Lavanta fidesi ise 3 yıl içende yatırım maliyetini çıkarmaktadır. Öyle ki, birinci yılda yüzde 30, ikinci yılda yüzde 70, üçüncü yılda ise yüzde 100 verimlilik sağlanmaktadır. Üçüncü yılsonunda yapılan harcamalar yüzde 100 geri kazanılmış olur. Lavanta bitkisi yetişkin hale geldiğinde bir dönümlük ekim alanından 8-10 kg lavanta yağı elde edilmektedir. Lavanta bitkisinin en yüksek verim veren cinsi Lavandula angustifoliadır. Bu türün en çok bilinen 7 türü de Bulgaristanda yetiştirilmektedir. Bunlar; Sevtepolis, Drujba, Yubileina, Hemus, Hebar, Raya ve Karlovodur.
BULGARİSTANIN DENEYİMİNİ TÜRKİYEYE TAŞIYOR
Plant Dergisi olarak, Bulgaristanda 22 yıldır ticaretle uğraşan Edirneli iş adamı Niyazi Girgin ile Bulgaristanın Eski Zara (Stara Zagora) şehrinde buluştuk. Lavanta üretimiyle iştirak eden Niyazi Girgin, Bulgaristanın lavanta konusundaki deneyimini Türkiyeye taşıyan bir girişimci. Lavanta Fidesi Saray firması Niyazi Girginin... Tekirdağın Saray ilçesinde faaliyet gösteriyor. Sarayda yer alan lavanta tarlası, Niyazi Girgin tarafından Bulgaristandan temin edilen lavanta fideleri Sarayda hayat buluyor ve Türkiye ekonomisine kazandırılıyor. Niyazi Girgin Bulgaristanda ve Türkiyedeki üretimi koordineli olarak götürerek Türkiyenin en büyük lavanta stokuna sahip. Bir milyon lavanta fide stoku. "Lavantaya ilginin arttığı son yıllarda kaliteli ve ucuz fide ihtiyacını karşılamanın yanında aromatik bitki üretimindeki tecrübelerimizi çiftçilerimizle buluşturmak bizim hedefimiz" diyen Girgin, "Nesiller boyunca lavanta üretimi yapan Bulgaristandaki ziraat mühendisi iş ortaklarımızla birlikte çiftçilerimize bu bilgi birikimini aktararak Türkiyenin lavanta üretiminde dünyanın sayılı ülkeleri arasında ilk sıralara yerleşme potansiyeli oldukça yüksektir. Yeter ki, bu potansiyelimizin farkına varalım ve değerlendirelim" mesajını Plant Dergisi aracılıyla Bulgaristandan Türkiyeye gönderdi.
300 BİN LİTRE LAVANTA YAĞI
Niyazi Girginin verdiği bilgilere göre, Bulgaristanın bu yılki lavanta yağı üretimi yaklaşık 300 bin litre civarında. Litresi 100 Eurodan ciddi bir ekonomik değere ulaşıyor. Lavantanın yetiştirilmesi için çok da verimli topraklara ihtiyaç bulunmadığının altını özellikle çizen Girgin, Türkiye için bu bitkinin bir fırsat olabileceğini ifade ediyor. Girgin, "Lavanta bir çöl bitkisi. Susuz, kurak arazilerde rahatlıkla yetişebilen bir ürün. Bizim ülkemizde de üçüncü sınıf, dördüncü sınıf arazi dediğimiz binlerce dönüm arazi mevcut. Bu boş araziler, aslında verimsizmiş gibi görünür. Bu alanlar lavanta üretimi için değerlendirilerek ekonomik olarak yüksek girdi sağlanabilir. Bu amaçla biz iki yıldır Türkiyede lavanta üretimiyle uğraşıyoruz. Türkiyede bulunan ilgili şirketimizi kurarak Tekirdağın Saray ilçesinde lavanta üretimini gerçekleştirmeye başladık. Türkiyede bizim ve diğer birkaç girişimciyle beraber yaklaşık bir milyona yakın fide ekilmiş durumda" dedi.
LAVANTALAR TÜRKİYEDE KÖKLENDİRİLİYOR
Bulgaristan ile Türkiye arasındaki üretim serüvenini de anlatan Niyazi Girgin, şunları paylaştı: Bulgaristanda yetişen lavantayı mart ayında sertifikalı genç veya çelik alınabilen anaç lavantayı tarlalarından alıyoruz, hazırlıyoruz ve Türkiyeye ihraç ediyoruz. Bu ihraç ettiğimiz çelik lavantaları Türkiyede köklendiriyoruz. Yaklaşık olarak 8 ay sonra köklenmiş fideleri Türkiyedeki üreticilere, talep edenlere, Orman Müdürlüklerine veya özel sektöre veriyoruz.
Üretim potansiyeliniz nedir, sorusuna ise şu cevabı veriyor: Şöyle söyleyeyim; Lavandula angustifolia cinsi oldukça zor bir üründür; çünkü eğer 100 çelikten 50sini köklendirebilirseniz, bu bir başarıdır. İlk yıl Türkiyeye ihracat ettiğimiz rakam 3 milyondu ama köklendirme limitimiz bunun çok gerisinde kaldı. Yine de çalışmalarımıza bu sene de devam ediyoruz. Havalardan ve üründen dolayı hedeflediğimiz ürün yüzde 30larda kalacak ama bizim çalışmalarımıza bir engel değil.
TIBBİ AROMATİK BİTKİLER MEMLEKET MESELESİ
Tıbbi aromatik bitkiler konusunun bir memleket meselesi olduğunu ifade eden Girgin, Türkiyenin en azından Bulgaristanı bu konuda örnek alması gerektiğini söylüyor. Ülke ekonomisi için önemli bir girdi sağladığını kaydeden Girgin, üreticilere destek verilmesini, özellikle de desteğin ürünün satılması konusunda sağlanması gerektiğini söyledi. Girgin, "Türkiyede lavanta konusunda genç girişimciler var. Birçok ilgili mevcut, hatta buraya kadar gelip inceliyorlar. Biz de çoğuna yardımcı oluyoruz. Bizim buradaki amacımız her iki ülke arasında önce dostluk, sonra ticari ilişkileri geliştirmek" olduğunu kaydetti.
EGE BÖLGESİ ELVERİŞLİ
Plant Dergisinin gezisine Kazanlık bölgesinde dahil olan Zara Klisurova, lavanta üretimi hususunda Türkiyede daha önceden incelemelerde bulunduğunu ve İzmir Karaburun bölgesinin bu iş için çok elverişli olduğunu kaydetti. Bulgaristan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler - Uçucu Yağ Üreticileri Birliği Başkanı Zara Klisurova, Bulgaristanın lavanta yağı ihracatında dünyada ilk sırada bulunduğunu kaydetti. 2017 yılı verilerini paylaşan Zara Klisurova, dünya lavanta yağı pazarında Bulgaristanın yerinin her geçen yıl genişlediğini vurguladı. Klisurova, "Almanya, Fransa, Belçika, Polonya, ABD, Brezilya, Kuveyt gibi ülkelerdeki kozmetik firmalar Bulgaristan lavanta yağını tercih ediyor. Ayrıca gül yağı pazarının yüzde 40ına da cevap veriyoruz" dedi.
GÜL YAĞI ÜRETİMİ
Bulgaristanın ilk özel gül yağı üretim tesisi olan Damascena tesisi Plant Dergisine kapılarını açtı. Kazanlıka bağlı Skobelevo köyünde yer alan Damascena tesisinde yetkililer gül yağı üretim prosedürünü en ince ayrıntısına kadar anlattı. Burada Bulgaristandaki en kaliteli gül yağının üretildiğini kaydeden yetkililer bir gelenek halini alan gül yağı üretiminin hem ekonomik hem de kültürel artılarının büyük olduğu belirtildi.
