Uzun yıllardır Hatay'ın Samandağ bölgesinde üretim yapan Meriç Fidancılık'ı faaliyetlerini Mehmet Kondakçı ile konuştuk.
Merhabalar Mehmet Bey, öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
-Öncelikle hoş geldiniz. Ben Mehmet Kondakçı, Meriç Fidancılık olarak sektörde hizmet veriyoruz. Yaklaşık 22 yıldır bir fiil olarak sektörün içindeyim. Fidan üretimi bizde baba mesleği, 22 yıl önce babamdan üretimi devraldım ve üretime devam ediyoruz. Biz üretim kalitemizi yükselterek farklı şeylere türlere de yöneldik. Meriç Fidancılık olarak üretim kapasitemiz 1,5 milyona kadar ulaştı. Biz çekirdekten, aşıya kadar çiftçilerimize her türlü olanağı sağlıyoruz. Çekirdekten dikmiş olduğumuz fidan tohumları, aşılama, bakım hizmetleri veriyoruz.
Peki ürettiğiniz fidanları nerelere pazarlıyorsun?
-Türkiye'nin hemen hemen her bölgesine sevkiyatlarımız, siparişlerimiz var. Yeter ki bize talep gelsin, biz üretmeye hazırız. Zaten şu an Hatay Samandağ'da bir tek bu bölgede fidan üretimi yapılıyor. Bulunduğumuz yerin adı Fidanlı Köyü'dür 1994'ten beri Fidanlı Mahallesi olarak geçiyor. Fidanlı Mahallesi'nde yapılan üretim 20 milyon civarındadır. Bu denli bir üretim ciddi bir istihdam oluşturuyor. Bütün aile fertleri olarak üretime sarılıyor, bu şekilde üretim yapıyoruz.
Fidanlı Mahallesi'nde üretim yapan kaç firma var?
-Bu bölgede resmi olarak üretim yapan 50 tane büyük firma var. Birde şöyle, üretici belgesiyle yapan 100-150 kişi daha var. Toplam 200'e yakın üretici var. Kooperatif kurulması için çalışmamız var. Bu konuda da sona yaklaştık yakında kooperatifimiz kurulacak. Kooperatif kurarak kaliteli ve çok çeşitli fidan üretimine bir standart getirmek. Herkesi aynı çatı altında toplamak ve bizim için en önemlisi ayıplı mal üretmeyi minimuma düşürmek. Ayıplı mal üretim dediğimiz, isme uygun olmayan fidanlardır. Bizim bütün çabalarımız çiftçi yanımıza geldiği zaman ismine uygun fidan aldığından emin olmalı. Ve bizim üretimlerimiz zaten şu an resmi üretim yapan bütün üreticiler uygun üretim yapıyor, sertifikalı üretim yapıyor. Tarım Bakanlığı'na kayıtlı olarak, Bakanlık denetimleri altında yapılıyor. Tarım Müdürlüklerinin yapmış olduğu denetimler, toprak analizleri, parsel kontrol raporları hepsi prosedüre uygun şekilde hazırlanıyor ve üretim yapıyoruz.
Bu bölgedeki fidan üretimi kaç kişiye istihdam sağlıyor?
-Fidan üreticileri olarak günlük aşağı yukarı 4 bin kişiye istihdam sağlıyoruz. Durum böyle olunca çevre esnafı da bu hareketlilikten memnun durumda. Yalnızca çalışanlar değil, yemek-içme sektörü ve ulaşım anlamında ciddi bir ekonomik hareketlilik sağlanıyor. Yani büyük bir fabrikayı aratmayacak bir üretim ve ekonomik kapasite mevcut.
Ürün profilinden bahseder misiniz? Kaç farklı ürün üretiyorsunuz?
-Yaklaşık 25 farklı türde üretim yapıyoruz. Ama temel olarak narenciye, zeytin, hurma, badem en fazla üretim yaptığımız türlerdir. Ek olarak birçok farklı meyve fidanları var. Ayrıca süs bitkileri üretimi de yavaş yavaş yapılmaya başladı. Aşağı yukarı 1 milyon adet üretim yapılıyor. Model üretim yapılıyor, hepsi son sistem, tüplü üretim, damlama sulama sistemi kullanılıyor. Her şeye dikkat edilerek yapılıyor.
Toplamda kaç bin metrekare alan üzerinde üretim yapılıyor?
-Çok güzel bir konuya değindiniz. Burada en büyük sıkıntımız arazi. Arazilerimiz çok kısıtlı. Yani düşünün bin metre kareyi yukarı aşağı 15 bin civarı fidan sığdırabiliyoruz. Burada en büyük parçalarımız 8 bin 10 bin 5 bin 4bin 3 bin gibi alanlarda sıkışıp yapıyoruz. Burada en büyük sıkıntımız arazi. Arazilerimiz çok kısıtlı.
Türkiye'nin bir ucu Hatay'da üretim yapıyorsunuz son dönemde artan maliyetler ve akaryakıt artışı sizi nasıl etkiledi?
-Şu an zaten en büyük sıkıntımız satışını yaptığımız ürünlerin nakliyesini gerçekleştirmektir. Belirttiğiniz sorunlar üreticilerin maliyetlerini her geçen gün artırıyor. Akaryakıt fiyatları yükselince otomatik olarak nakliye fiyatları ciddi bir artış yaşandı bu da bizim açımızdan sorun olmaya başladı. Müşterilerimiz yavaş yavaş azalmaya başladı. Örneğin zam gelince bir tırın İzmir'e gidiş maliyeti 7 ila 8 bin lirayken şimdi 16-17 bin liraya çıktı. Bu da müşteriyi kaçırma anlamına geliyor ve alternatif yakın bölgelere yöneliyoruz.
Peki kooperatif kurulduktan sonra nakliye ile ilgili bir çözüm sağlamayı hedefliyor musunuz?
Kooperatifin nakliye konusunda fazla bir avantaj sağlayacağını zannetmiyorum. Fazla ciddi bir fark ortaya çıkmaz bir tır 3 bin 500 fidan alabiliyor 18 bin lira tekabül ettiği zaman zaten otomatik olarak araç başına 6 lirayı buluyor. Bu müşteri için büyük bir maliyet. Bu bizi ileriki zamanlarda ciddi manada sıkıştırabilir. Ekonominin bir an evvel düzelerek maliyetlerimizin düşmesini umuyoruz. Yoksa üreticiler için bir çıkış yolu görünmüyor.
Son olarak söylemek istediğiniz bir şey var mı?
-Yani buradan çiftçilerimize tavsiyemiz fidan alırken fidanın boyundan önce isme uygun olup olmadığına dikkat etsinler. Kalitesiz üretim yaparak maliyetleri düşürmeye çalışanlardan piyasada çok var. Muhakkak sertifikalarını, bitki pasaportlarını istesinler, üretici belgesinin olup olmadığına ona dikkat etsinler şu an kaçak üretim çok fazla yapılıyor. Bunlara dikkat etmeleri hem sertifikalı üretim yapan üreticiler için hem de aldıkları fidanın kalitesi için çok önemli bir noktadır.
En büyük giderlerimizden birisi olan gübre ve akaryakıt fiyatları çok arttı. Elektrik fiyatları çok yüksek... Bunları göz önünde bulundurursak şu an biz üreticiler olarak üretimi azaltmayı düşünüyoruz. Özellikle gübre fiyatları bizi sarsmaya başladı, maliyetler çok yükseldi. Bu yüzden ilerleyen dönemde aynı tempoda çalışacağımızı zannetmiyoruz.
